Page 21 - FarmaNed 30

Tüm meme ve prostat kanseri hastalarına hormon tedavisi
uygulanmalı mıdır?
Prostat kanseri hastalarının tümünde antihormonal tedavi veril-
mektedir. Meme kanseri hastalarında eğer tümör hücreleri östro-
jen, progesteron gibi hormonlarla uyarılan bir tipte ise o zaman
hormon tedavisinden fayda görülür; eğer değilse bu yöntem işe
yaramayacaktır.

Hormon tedavisinde kullanılan ilaca bağlı yan etkiler nelerdir?
Hormon tedavilerinin vücuttaki etkileri hastadan hastaya değişe-
bilir. Aldıkları ilaç ya da eşlik eden diğer ilaçlara bağlı olarak da
bu yan etkilerde değişiklikler olabilir. Genel olarak prostat kan-
Hormon tedavisi nedir?
seri için hormon tedavisi alan erkeklerde en sık görülebilecek
Bazı kanserler hormona bağımlıdırlar. Bu nedenle bu kanserlerin yan etkiler; albasma, cinsel arzuda azalma, ereksiyon güçlüğü,
tedavisinde hormonlar bloke edilir ya da çalışması değiştirilebi- kemik kaybı ve kemik kırığı riskinde artış, yorgunluk, kilo alınması
lirse bu kanserlerin büyümesi yavaşlatılabilir, hatta durdurulabilir. (özellikle bel çevresinde), kas kitlesinde azalma, unutkanlık, diğer
Kanseri bu şekilde hormonlarla tedavi etmeye hormon tedavi- genel sağlık problemlerinde artış olarak gözlenir.
si veya endokrin tedavi adı verilir. Hormon tedavisi çoğunlukla Meme veya endometrium (rahim) kanserinde hormon tedavisi
meme ve prostat kanseri gibi cinsiyet hormonlarıyla ilintili kan- alan kadınlarda sıklıkla görülebilen yan etkiler ise; albasma, vajinal
serlerin tedavisinde kullanılır. Ancak bunların dışında hormon te- kuruluk, akıntı veya tahriş, azalan cinsel istek, yorgunluk, bulan-
davisinden fayda gören birkaç başka kanser tipi de vardır.
tı, kas ve eklem ağrısı, kemik kaybı ve kemik kırığı riskinde artış,
Hormon tedavisi sistemik bir tedavi olarak düşünülür; çünkü hor- başka kanserlerin gelişme riski, felç, kan pıhtılaşması, katarakt ve
monlar bütün vücutta dolaşarak görevlerini yaparlar. Hormon te- koroner kalp hastalığı için artan risk olarak gözlenir.
davisinde kullanılan ilaçlar bütün vücutta dolaşarak hedef organ
kaynaklı tümör hücrelerini bularak görevlerini yerine getirirler. Bu Hormon tedavisi ne kadar etkilidir?
haliyle bu tedavi cerrahi, radyoterapi gibi vücudun yalnızca bir Genel olarak hormon tedavilerinin etkinliği tümörün bu hormon-
bölümüne etkili olan tedavilerden farklıdır.
larla olan ilintisinin derecesine bağlıdır. Örneğin meme kanseri
hücrelerinin yüzde 5’inde bu hormon reseptörü varsa başarı ora-
Hormon tedavisinin çeşitleri nelerdir?
nı daha düşük olacakken, yüzde 95’inde varsa başarı oranı daha
Bu tedavilerin çalışma mekanizmalarından bir tanesi vücudun yüksek olacaktır.
hormon üretimini durdurma şeklindedir. Bir başka çalışma şekli
ise hormonun kanser hücrelerine bağlanmasını durdurma şek-
lindedir. Bir diğeriyse hormonun yapısını değiştirir ve bu şekilde
de hormon yapması gereken görevi yerine getiremez. Hormon
tedavisinin iki amacı olabilir; biri kanserin büyümesini durdurmak
veya yavaşlatmak, ikincisi de kansere bağlı şikâyet ve sıkıntıları
azaltmak.
Meme kanserinde hormon tedavisi çeşitlerine gelecek olursak:
Aromataz inhibitörleri, seçici östrojen reseptör değiştiricile-
ri (modülatörleri), östrojen reseptör karşıtı yapılar, lüteinleştirici
hormon serbestleştirici hormon benzeri (agonisti). Cerrahi olarak
yumurtalıkların (over) tamamen alınması da bir çeşit hormon te-
davisidir.
Prostat kanserinde kullanılan antihormonal tedaviler ise antiand-
rojenler, CYP17 baskılayıcılar, lüteinleştirici hormonu serbestleşti-
rici hormon benzeri (agonist ve antagonistleri) olarak sıralayabili-
riz. Yine cerrahi olarak yumurtalıkların (testis) alınması da bir çeşit
antihormonal tedavidir. Bunun dışında endometrium kanserinde
ve böbrek üstü kanserinde de hormonal tedaviler kullanılır.

2021 / İLKBAHAR 19