Page 57 - FarmaNed 30

Kullanılış *Antioksidan
Safran halk ilacı olarak ve geleneksel tıp sistemlerinde , emano- Karetonoitler antioksidan etkileri çok bilinen bileşiklerdir. Safran
gog, öksürüğe karşı ve sedatif olarak; İran’da ise hafıza problem- ve etkili maddelerinde yapılan araştırmalarda da yüksek anti-
lerinde kullanılmakta. Ayrıca gıdaları renklendirme ve parfümeri- oksidan etki bulunmuş. Safranal diğer maddelerden daha etkili.
de de yaygın olarak kullanılmaktadır. Sinerjik etki göz önüne alındığında, tek madde değil safran kul-
Etkiler lanılması tercih ediliyor. Ama klinik çalışmalar eksik. Diğer antiok-
Etki; daha çok krosin, krosetin ve safranaldan kaynaklanır. Safran sidanların yerine kullanılıp kullanılamayacağının tespiti için yeni
çalışmalar yapılması gerekli.
ve etkili maddeleri üzerinde çok sayıda in-vivo ve in-vitro çalış-
ma bulunuyor. Etkilerin ayrıntısını gerektiğinde kısaca vereceğim. *Yaşa bağlı makula dejenerasyonu
Pikrotoksin, spazm çözücü ve karın bölgesindeki ağrıları yatıştı-
rıcı etkiye sahiptir. Safranın etkisinin, taşıdığı bütün maddelerin Halk arasında sarı nokta denen makula (retina) dejenerasyonun-
müşterek etkisi olduğunu belirtmek gerekir. Safran ya olduğu dan korunma, geciktirme ve tedavi etme üzerinde çok sayıda
gibi veya su, alkol, metanol ekstre ve ekstraktları halinde kullanılır. in-vivo ve klinik çalışma bulunuyor. Safran preparatlarının hem
in-vivo hem de klinik çalışmalarla, makula dejenerasyonu üze-
Klinik çalışmalar henüz az sayıdadır ama gün geçtikçe artmak-
tadır. Yazımda daha çok klinik çalışmalardan bahsedeceğim. İlaç rinde yararlı etkisi olduğu hatta tedavide kullanılabileceği belirti-
olma yolunda, klinik çalışmalar önemli. liyor. Bu etki üzerine, ayrı bir yazı olabilecek kadar çok yayın var.

*Antidepresan ve anksiyolitik *Diğer
Hastalara 20-30 mg safran günde 2 defa verilmiş; fluoksetin ve İmmünomodülatör, antienflamatuvar, epitelizasyonu artırıcı, an-
imipramin ile karşılaştırılmış, eşit etkiye sahip olduğu tespit edil- tidiyabetik, hipolipidemik, nörodejeneratif hastalıklardaki etkileri
miş. Ayrıca epilepside antikonvülsan olarak kullanılabileceği de üzerinde değişik ve çok sayıda in-vivo ve in-vitro çalışma mev-
tespit edilmiş. Morfin bağımlılığında etanolik ekstrelerinin yokluk cut. Erektil disfonksiyonda doğrudan etkisi yok ama antidepresan
sendromunu azalttığı gösterilmiş. Bu çalışmalarda en önemli hu- etkinin kişide rahatlama meydana getirebileceği belirtiliyor.
sus safranın herhangi bir yan etkiye sebep olmaması. Aterosklerozda: Krosetin ve krosinin pozitif etkisini açıklayan
in-vivo ve in-vitro çok sayıda çalışma var. İn-vivo bir çalışmada
*Şizofreni
deney hayvanlarında enfarktüsü önleyici etki bulunmuş. Klinik
Plasebo kontrollü bir klinik çalışmada 61 hastaya günde 2 defa 15 çalışma yok.
mg safran ve krosin 12 hafta süre ile verilmiş; etki ölçen skorlarda
etkili bulunmuş. Kullanılan şizofreni ilaçlarına göre daha iyi ta- Antikanser: Safran ve bileşiklerinin antikanser ve antitümor et-
hammül edildiği ve yan etkisi bulunmadığı tespit edilmiş. kilerini gösteren çok sayıda in-vivo ve in-vitro çalışma var. Saf-
ran ekstresinin farelerde meydana getirilen deri neoplazmasını,
*Öğrenme ve hafıza peros, intravenöz ve yerel uygulama ile geciktirdiği hatta inhibe
Alzheimer ve Parkinson hastalarında denenmiş. Hastalara günde ettiğini gösteren bir çalışma da yapılmış.
2 defa 15 mg safran ekstresi 16 hafta süre ile verilmiş; zihinsel Güvenli mi?
yeteneklerinde plaseboya göre daha iyi sonuçlar elde edilmiş. 55
yaşından büyük, 54 zayıf ve orta Alzheimer hastasına 22 hafta Genellikle günde 1.5 g dozda verildiğinde hiçbir yan etki görül-
süre ile safran ekstresi ve donepezil verilmiş; etki skorları aynı ve memiş. Yüksek dozda verildiğinde bile son derece düşük toksisite
safranın yan etkisi plaseboya eşit bulunmuş. tespit edilmiş. Bu yüzden emniyetli ve non-toksik olarak değer-
lendiriliyor.
Safran üzerindeki çalışmalar o kadar arttı ki, 6 ay kadar önce bu
çalışmaları derleyen bir kitap yayınlandı. Safran artık sadece zer-
dede kullanılan bir baharat değil! Bir süre sonra piyasaya antidep-
resan preparatı çıkar ve makula dejenerasyonunda kullanılmaya
başlarsa, hiç şaşırmam.
Safran, geleneksel tıp sistemlerinde de değişik amaçlar için asır-
lardır kullanılan bir drog. Çağımızın yöntemleri ile eski droglar
üzerinde araştırmalar yapıldığında eski etkilerini doğrulayan so-
nuçların yanında yeni etkilerinin de ortaya çıkması, halk ilaçlarını
ve geleneksel tıp sistemlerinin ilaçlarını küçümsememek gerek-
tiğini gösteriyor.
Mutlu ve sağlıklı, korona virüsten uzak günler dileklerimle.

2021 / İLKBAHAR 55