Page 54 - FarmaNed 34

BİTKİLERLE SAĞLIK

Zerdeçal

Daha sağlıklı yaşamak için, zerdeçal, zerdeçal
ekstresi veya kurkumin taşıyan ürünler

Prof. Dr. Ekrem Sezik
Fitoterapi Derneği Başkanı
İstanbul Sağlık ve Teknoloji Üniversitesi Eczacılık Fakültesi

Gıda
Bu sayıda internette her derde deva olarak Bilhassa Hindistan ve Uzak Doğu’da baharat olarak, gıdalara
sunulan zerdeçalı, her zaman olduğu gibi kısa renk ve tat verici.
ve öz bilgilerle sizlere sunacağım. Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürün (GBTÜ)
Bilimsel adı: Curcuma longa (Zingiberaceae)
Avrupa İlaç Kurumu (EMA-European Medicines Agency); zerde-
çalın GBTÜ olarak, hazımsızlık, şişkinlik, dolgunluk gibi sindirim
Droğun geleneksel elde edilişi sistemi rahatsızlıklarında kullanılabileceğini kabul eder.
Bitkinin rizomları yani toprakaltı gövdeleri çıkarılır, ya suda haş- Drog, tozu, tentürü ve kuru ekstresi bu amaçlar için kullanmak-
lanır veya buhara tutulur, sonra kurutulur. Droğun rengi suda tadır.
haşlama veya buhara tutma süresine göre değişebilir. Ana ri- Dozlarına gelince :
zom yan rizomlar taşır. Ana rizomdan elde edilen droğa “yuvar- f Drog tozu ve çayı 0,5-1 g günde 2-3 defa,
lak zerdeçal”, yandakilerden olana “uzun zerdeçal” denir. Drog f Tentürü 0,5-1 ml günde 3 defa,
olarak daha çok yan rizomlar kullanılır.
f Kuru ekstre 90-160 mg günde 2-5 defa (ekstrenin miktarına
İsmin kökeni bağlı).
Kelimenin kökeni Farsça’dır. Farsça’daki “zerde-çav” (sarı-ağaç Uyarılar
parçası) Türkçe’de “zerdeçal” olmuş. Droğa “zerdeçöp” de de-
nir. Bu kelime de Farsça’dan: “zerde-çüb”ten (sarı sap, dal veya f Safra ifrazatını artırdığı için safra taşı veya karaciğer rahat-
tahta) “zerdeçöp” olmuş. Droğun resmine baktığınızda, şekil ve sızlığı olan kişilere tavsiye edilmez.
renginden dolayı bu ismin verildiği kolayca anlaşılmakta. f Rahatsızlık belirtileri 2 haftadan fazla sürerse hekime da-
nışılmalı.
Kimyasal Yapı Hamile, emzirenlerde ve 18 yaş altında veri eksikliğinden
Kurkuminoitler (%3-5 kurkumin, monodemetosikurkumin, bis- f dolayı kullanılmaz. Emzirenlerde süte geçtiği, Hindistan
metoksikurkumin... %90’ı kurkumin), uçucu yağ (%3-6 zingibe- gibi baharat olarak çok kullanılan ülkelerden elde edilen
ren, kurkumen, turmeronlar gibi seskiterpenler) vd... bulgulardan anlaşılmaktadır.

Kullanım f İstenmeyen etkiler: Hafif ağız kuruluğu, bazen midede ra-
Zerdeçal, Hint geleneksel tıbbından diğer geleneksel tıp sis- hatsızlık hissinin artması.
temlerine, Yakın Doğu ve Avrupa ülkelerine geçmiştir. Değişik AB ülkelerinde, GBTÜ olarak tek başına veya karışım halinde
amaçlar için çok yaygın bir şekilde kullanılır: Tabii boya, gıda, çok sayıda preparatın terkibinde bulunmaktadır. Ayrıca dispep-
takviye edici gıda, geleneksel bitkisel tıbbi ürün, son zamanlar- si ve safranın çalışmamasına bağlı sindirim sistemi rahatsızlık-
da bazı tedavilere yardımcı. Kısaca bu kullanılışları görelim. larında safra artırıcı olarak kullanılır.

52 |