Page 31 - farmaNed 38

Kan hastalıklarının tedavisinde kök hücre
naklinin önemi nedir?
Kök hücre nakli sağlıklı bir kişiden veya hastanın kendisinden top-
lanan kök hücrelerin tekrar hastaya verilmesi ile yapılan bir tedavi
biçimidir. Lösemi (kan kanseri), lenfoma, nöroblastom, kalıtsal
immün yetmezlikler, kalıtsal metabolik hastalıklar, otoimmün ya
da immün disregülatuar gibi yaşamı tehdit eden hastalıkların yanı
sıra Akdeniz anemisi (beta talasemi), orak hücreli anemi, edinsel
ve kalıtsal aplastik anemi gibi çeşitli kan hastalıklarının tedavisi için
de kök hücre nakline başvurulabilir. Halk arasında kemik iliği nakli
olarak da bilinen bu tedavi şekli iki farklı şekilde gerçekleştirilir.
Sağlıklı bir kişinin kök hücrelerinin hastaya aktarılmasına allojenik
nakil, hastanın kendi hücrelerinin önceden toplanıp dondurula-
rak daha sonra kendisine aktarılmasına ise otolog nakil adı verilir.
Allojenik nakilde kök hücre kaynağı olarak HLA uyumlu sağlıklı
akraba veya akraba dışı vericilerle; kordon kanı ya da yarı yarıya
uyuşumlu anne, baba, çocuk veya kardeşlerden yararlanılabilir.
Kök hücreler vericiden nasıl alınır?

Sağlıklı vericiden kök hücre toplamanın iki yöntemi vardır. Bun-
lardan ilki damar yolu açılarak yapılan uygulamadır. Verici afarez
cihazına bağlanır, kan cihazda dolaştığı sırada içinden kök hücre-
ler ayrıştırılarak farklı bir torbada toplanır.
Ameliyathane ortamında gerçekleşen ikinci yöntemde ise verici
genel anestezi ile uyutulur ve kalça kemiğinden özel iğnelerle gi-
rilerek kemik iliği toplama işlemi yapılır.
Kök hücrenin uyumu için nakil öncesi
hazırlık gerekir mi? Nakil sonrası olası yan etkiler nelerdir?
Nakil sonrası yeni kök hücrelerin hastanın vücudu tarafından Hasta hazırlık rejimi süresince ve nakil sonrası ortalama 1 ay nakil
reddedilmemesi için, nakil öncesi kemoterapi ile immün sistemi ünitesinde kalmalı, doktor takibinde olmalıdır. Hastaya allojeneik
baskılayan ilaçlardan oluşan ve hazırlık rejimi adı verilen ortalama kök hücre nakli (vericiden nakil) yapılmış ise, 4. haftada verilen
bir hafta, 10 günlük bir tedavi uygulanır. Nakil günü, kök hücreler hücrelerin ne kadarının hastanın kemik iliğine yerleştiğine bakı-
hastaya damar yolu ile verilir. Nakil süresi kök hücrenin miktarı ile lır. Bu test sonrası genel durumu iyiyse ve herhangi bir problemi
hastanın kilosu ve yaşı gibi faktörlere bağlı olarak değişir. yoksa hasta taburcu edilir. Ancak bağışıklık sisteminin normale
gelmesinin zaman aldığı bu dönemde çocuk hastanın enfeksi-
yon riskine açık hale geldiği unutulmamalıdır. Aynı zamanda ki-
şide ağrı şikayetleri, mide bağırsak problemleri, iştah kaybı ve tat
alma duyusunda farklılık gibi yan etkilerle, saç kaybına ve deride
bazı değişikliklere de bu dönemde rastlanabilir. Bu nedenle dok-
tor tarafından planlanacak olan rutin kontrolleri aksatmamak çok
önemlidir.
Ailelerin nakil konusunda uyması gereken
kurallar var mı?
Nakil sonrası taburculukla başlayan yeni hayat en az tedavinin
kendisi kadar önemlidir ve ailelerin azami dikkati göstermesi ge-
rekir. Bu kapsamda; hastanın yaşayacağı ev sürekli temiz tutul-
malı, hasta ayrı bir odada kalmalı ve mümkün olduğunca ziyaretçi
kabul edilmemelidir.
Nakil hastasının kişisel hijyenine dikkat etmesi, güneşe çıkmadan
koruyucu krem sürmesi, dışarıda maske takması, canlı aşı olan
kişilerle temastan kaçınması ve nakil sonrası 1 yıl kadar denize ve
havuza girmemesi uyulması gereken önemli kurallar arasındadır.

2024 / İLKBAHAR | 29