Page 54 - FarmaNed 29

BİTKİLERLE
SAĞLIK

KETEN

TOHUMU Prof. Dr. Ekrem Sezik
Fitoterapi Derneği Başkanı
Bitkisel ilaç ve değişik yararları olan bir tohum

Keten tohumu; Linum usitatissimum’un 4-6 mm uzunlukta, oval, Etki ve Kullanılış
yassı, kırmızımtrak esmer renkli ve parlak tohumlarıdır. Tanımı böy- Avrupa İlaç Kurumu (EMA: European Medicines Agency) keten
le; ama piyasada Kanada’dan ithal edilen krem rengi olan tohumlar tohumunu hem “Bitkisel İlaç” (Bİ) hem de “Geleneksel Bitkisel
da bulunuyor.
Tıbbi Ürün”(GBTÜ) olarak kabul etmiştir.
Kimyasal yapı | Bİ kullanımı: İnatçı kabızlıkta dışkıyı yumuşatacak bir etki
Keten tohumu yapısında; % 3-10 müsilaj, % 30-45 sıvı sabit yağ, sağlamak için
% 25 civarında proteinler, % 0.7-1.5 oranında lignanlar, % 0.05- | GBTÜ: Hafif mide rahatsızlıklarında belirtileri azaltıp rahat-
0.1 civarında siyanogenetik heterozitler, fenilpropan türevleri vb. lama sağlamak üzere –demülsan olarak.
maddeleri taşır. | Bu kullanılışların yanında irritabl Bowel sendromunda, di-
| Müsilaj; arabinoksilanlar, galaktanlar ve ramnogalaktoüro- vertüküle bağlı rahatsızlıklarda, gastrit ve enteritin belirti-
nanlar gibi poliholozitlerin karışımıdır. Poliholozitler, tohum lerini gidermek üzere kısa süreli kullanılabileceği de değişik
kabuğunun en dış tabakasındaki hücrelerin içinde birikmiştir. bilimsel kaynaklarda belirtilmektedir.
| Taşıdığı sıvı sabit yağ; linoleik, linolenik, stearik ve palmitik Keten tohumunun etkilerine ait çok sayıda araştırma bulunmak-
asitlerin trigliseritleri karışımıdır. Bu gliseritlerin yapısında tadır. Araştırmalar keten tohumu, keten tohumu yağı, ALA, ke-
α-linolenik asit (ALA) gibi doymamış bir yağ asidi yüksek ten tohumu posası, karışım halindeki keten tohumu lignanları
oranda (% 40-70) bulunmaktadır. Dolayısıyla yağ, gıda des- ve SDG kullanılarak yapılmıştır. Bu araştırmaları özetlemek bile
teği olarak çok yaygın olmasa da doğrudan kullanılmaya sayfalarca sürer. Çalışmalardan çıkan bazı önemli sonuçlardan
başlamıştır. Ama keten tohumunun etkilerine iştirak eder. kısaca bahsedeceğim. İnternette çok değişik kullanımlar bu-
Sabit yağ hakkında ayrı bir yazıya konu olacak kadar bilgi bu- lunduğu için, bazı etkiler için ayrıntı sayılabilecek birkaç bilgi-
lunmaktadır.
yi de yazıma ilave ettim.
| Lignanlar; sekoizolarisirezinol-diglikozit (SDG) ve benzeri
yapıdadırlar. Bu maddeler memelilerde bulunan lignanların Dışkıyı yumuşatıcı etki
prekürsörüdür. Son yıllarda yapılan çalışmalar, keten to- Keten tohumu yapısında bulunan müsilaj su ile şişer, bağırsak-
humunun pek çok yararlı etkisinin taşıdığı lignanlara bağlı larda bir kitle meydana getirir, hacmi artar, bu kitle bağırsakları
olduğunu göstermektedir. uyarır, bağırsakların hareketleri artar, ayrıca dışkı yumuşar ve dış-
| 100 gramda 20-50 mg siyanür grubu taşıyan liniamarin, li- kılama meydana gelir. Kalın bağırsaktan geçiş süresi düşmekte
nustatin heterozitleri bulunur. Tek doz 100 g alınması halinde ve artan dışkı kitlesi bağırsakların ritmik hareketlerini artırmakta,
veya 40-50 g yüksek dozda 4-6 hafta alınması halinde zehir- sıvı sabit yağ da bu etkiye kısmen lubrikan olarak katılmakta-
lenme belirtileri görülebilir. Bu bilgi sizi korkutmasın! Normal dır. Dışkılamayı kolaylaştırıcı olarak inatçı kabızlarda kullanımda
dozlarda kullanıldığında herhangi bir zararlı etki görülmez. aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
| Takriben 10-15 g (2 tatlı kaşığı) parçalanmış keten tohumu
bir bardak su, meyve suyu veya süt ile günde 2 defa, sabah
ve akşam olmak üzere içilir. Kullanılan sıvının, tohumun
hacminin en az 10 katı hacimde olmasına dikkat edilme-
lidir. Çok az sıvı ile veya yutarak alınan tohum, tam tersi
etki yapar ve bağırsaklarda tıkanmaya sebep olabilir. EMA,
tohumların parçalanmadan kullanılmasını tavsiye etmekte-
dir. Parçalandığında müsilajın midede şişmeye başlayacağı
ve bağırsaklara geçişinin gecikeceği belirtilmektedir.

52