Page 19 - farmaNed 37

Alzheimer hastalık süreci nasıl ilerliyor?
Alzheimer hastasının beynindeki değişiklikler unutkanlığın baş-
lamasından 20 yıl önceye kadar dayanıyor. Alzheimer’da göz-
lemlenen unutkanlık hemen herkeste görülen doğal unutkan-
lıktan farklı. Hasta başlangıçta yakın zamanı unutmaya başlıyor
ve tekrar tekrar aynı soruları sorabiliyor.
Örneğin “Yarın öğleden sonra pazara gideceğiz” denilen bir
hasta pazara hangi gün saat kaçta gidileceğini defalarca sora-
biliyor çünkü kendisine verilen cevabı hafızasına kaydedemiyor.
Buna karşın 40 yıl öncesinin tüm detaylarını hatırlayabiliyor ama
tabii hastalık ilerledikçe bu anılar da kaybolmaya başlıyor.
Unutkanlıktan sonra ise yön bulma etkileniyor. Başlangıçta iyi
bilmediği yerlerde kaybolan hastalar, zamanla evlerini bile bu-
lamaz hale geliyor. Bazı vakalarda hastalık ilerledikçe psikolojik Alzheimer ilaçlarının etkinliği ispatlanmış mı?
sorunlar da ortaya çıkıyor.
Yakın zamanda ABD’de “Aducabumab” isimli Alzheimer ilacı sıra
Hasta agresif tavırlar, kıskançlık ve bazı anlamsız aşırı tepkiler dışı bir onay aldı. Beyinde biriken amiloid isimli proteini temiz-
gösterebiliyor. Son aşamada ise yürüyemez hale gelen hasta
ömrünü yatalak olarak tamamlıyor. Bu süreç genellikle 10-15 leyen bu ilaç ortada tatmin edici bir veri yokken Amerikan İlaç
Otoritesi (FDA) tarafından onaylandı. Ama ilacı geliştirici şirkete
yıllık bir süreyi kapsıyor.
de 2030’a kadar ilacın hastalardaki yararlı etkilerini bilimsel ça-
Alzheimer’dan nasıl korunuruz? lışmalar ile gösterme şartı koştu. FDA bu kararı alırken; Alzhe-
Araştırmalara göre Alzheimer’dan koruyan en önemli faktör eği- imer henüz tedavisi olmayan bir rahatsızlık olduğundan dolayı
tim ve sosyalleşme. Eğitim seviyesi yükseldikçe Alzheimer gö- hastaların muhtemel etkili bir tedaviden mahrum kalmamasını
rülme sıklığı azalıyor. Dolayısıyla eğitim seviyesinin daha düşük gözettiğini bildirdi.
olduğu kırsalda daha yaygın görülmekte. Böylece eğitimin bir Alzheimer genetik mi?
yararı daha ortaya çıktı diyebiliriz.
Günümüzde Alzheimer hastalığına yol açan 3 adet gen bozuk-
Araştırmalara göre sosyallik koruyucu bir etken; sosyal ilişkiler luğunu biliyoruz. Bu gen bozukluklarına bağlı Alzheimer hasta-
beyindeki bağlantıları güçlendiriyor. Sosyal etkileşimli meslekler lıkları, tüm toplamın yüzde 5’ini oluşturuyor. Bu gen bozukluğu-
hastalığa karşı daha dirençli. Ek olarak kalbe zararlı her şey Alz- na bağlı vakalar kendisini erken diyebileceğimiz 50 yaş civarında
heimer için de etken. Yani kalbi korumak aynı zamanda Alzhei- belli ediyor. Bozuk genler dışında bazı genler de bunama riskini
mer için de bir önlemdir diyebiliriz.
arttırıyor. Bu kapsamda tanımlanmış bilinen birçok gen var. Bu
Orta yaşlardaki işitme sorunları da yine Alzheimer için bir risk. konuda da sürmekte olan araştırmalar oldukça fazla.
Bu nedenle işitme sorunu varsa bu araştırılmalı ve gerekirse
cihazlar kullanılmalı. Akdeniz tipi beslenme de koruyucu. Orta Pandemi hastaları olumsuz etkiledi mi?
yaşlarımızı şişman olarak geçirmemeli, fiziksel egzersizleri ih- Pandeminin Alzheimer üzerindeki etkisini bundan 15-20 yıl
mal etmemeliyiz. Boş zamanlarımızı entelektüel faaliyetler ile sonra daha net görebileceğiz. Pandemi başlangıcında uzun bir
doldurmak da koruyucu olacaktır. süre yaşlı vatandaşlarımızı evlerde izole ettik. Araştırmalara göre
Alzheimer’ın nedeni nedir ve tedavisi var mıdır? sosyallik bunamaya karşı koruyucu ciddi bir etken. Aktif bir sos-
yal hayat yaşadığınızda beyninizdeki hücreler birbirleriyle daha
Alzheimer henüz tedavisi mümkün olmayan ölümcül bir beyin güçlü iletişim kuruyor.
hastalığı. Maalesef hastalığın nedeni tam anlaşılamadığından
düğüm bir türlü çözülemiyor. Ne kadar yaşlıysak o kadar risk Bunun yanında insanlar Covid kapma endişesiyle hastanelerden
altındayız, fakat Alzheimer yaşlılığın doğal bir sonucu olarak ta- uzak durdu ve bu da erken teşhisi önledi. Bir diğer nokta ise,
nımlanamaz; yani her yaşlanan bu hastalığa yakalanmıyor, 100 korona virüsün beyinde Alzheimer hastalığını tetikleyebildiğine
yaşın üstünde gayet sağlıklı insanlar var. dair laboratuvar verileri var. Eğer bu doğru ise pandemiden yıllar
sonra bir Alzheimer patlaması yaşanabilir.
Bu konuda farklı ülkelerde çalışmalar yapılıyor fakat hastalığın
nedeninin tam anlaşılamamış olması çözüm üretmeyi de zor- Alzheimer’ın uyku ile ilişkisi nedir?
laştırıyor elbette. Beyinde biriken ve Alzheimer’a yol açan proteinler uyurken te-
Akademik çevrelerde hastalığın nedenleri konusunda farklı gö- mizleniyor. Beyin hücreleri arasındaki bağlantı uykuda güçleni-
rüşler mevcut. Elbette birçok hastalıkta olduğu gibi yoğun te- yor. Sağlıklı bir uyku güçlü anılar için çok önemli. Kişiden kişiye
davi ve ilaç çalışmaları yapılıyor. Etkili bir tedavinin önümüzdeki değişmekle birlikte ortalama 7 saatlik sağlıklı uyku ideal olarak
yıllar içinde bulunması sürpriz olmayacaktır. Günümüzde mev- tanımlanabilir. Uyku sorunu yaşayanlarda Alzheimer hastalığı-
cut tedaviler ile hastaya ancak daha konforlu bir yaşam, kaliteli nın daha yaygın görüldüğü araştırma sonuçlarına yansıyan bir
bir hastalık süreci sunulabiliyor. gerçek.

2023 / SONBAHAR | 17